MALATYA İLİNİN HARİTADAKİ KONUMU

Eski Malatya, kuruluş ve isim itibarı ile başlangıçtan zamanımıza kadar büyük bir değişikliğe uğramadan gelen Anadolu şehirlerinden birisidir. Kültepe vesikalarında “Melita” şeklinde görülen Eski Malatya’dan Hitit vesikalarında Maldia olarak bahsedilmektedir. Asur imparatorluk devri vesikalarında ise Meliddu, Melide, Melid, Milid, Milidia olarak geçmektedir Urartu kaynaklarında ise Melitea denilmektedir. Malatya kelimesinin Hititçe “bal” anlamına gelen “Melid”’den türediği anlaşılmaktadır.

Strabon’a göre bu yöre: zeytin-üzüm ve meyve ağaçları ile bezenmiş, Kapadokya’da bir benzeri bulunmayan tek yer. Pline’ye dayanarak (Eski) Malatya’nın Asur kraliçesi Semiramis tarafından “Meliten “ adıyla kurulduğunu kayıt eder. Bu bilgi, daha sonraki çalışmalarda aynen doğrulanmıştır. Gelişen Maldia-Melitene (Malatya), kalkolitik çağdan beri iskân görmüş ve bu günkü Arslantepede 27 kültür katı bırakmıştır.

Eski Malatya (Battalgazi) M.S 79-81 yıllarında Roma kralı Titus zamanında lejyon karargâhı olarak kullanılmıştır. Yine şehre bu dönemdede Melitene adı verilmiştir. Artık bundan böyle bir şehir adı olarak bu isim kullanılmaya başlanacaktır. Roma şehir surları bu dönemde yapılmaya başlanmıştır. Burası Roma devrinde, hudutların korunması, coğrafi konumu ve jeopolitik önemi dikkate alınarak mühim bir merkez olarak muhafaza edilmekteydi. Bizans döneminde de bu değerini siyasi, iktisadi bakımdan da korumuştur. Bizans-Arap mücadelesi sonucunda şehir, İslam hâkimiyetine geçmiştir (M.S 659) Bizans kaynaklarında da Melitene şeklinde kullanılan (Eski) Malatya şehir adı, Araplar tarafından kadim şekline yakın bir imla ile “Malatiyye” adı ile anılmaya başlanacaktır. Araplar “Sugur El-Cezeriye”nin merkezi haline getirdikleri bu şehri aynı zamanda bölgenin en büyük ve mamur bir beldesi yapmışlardır. Malatya, Abbasilerden Harun Reşit döneminde (M.S786-809) ”El- Avasım “ adıyla oluşturulan müstakil bir idari bölgenin merkezi olma hüviyetini kazanır.

Malatya, bu bölgede Türk- Bizans mücadelelerinin odaklaştığı şehirlerden biri olmuştur. 1056-1101 yılları arasında birkaç defa el değiştirmiştir. 18 Eylül 1101 tarihinde Danişmentli Melik Ahmet Danişment Gazinin hâkimiyetine geçen (Eski) Malatya, bir daha kayıp edilmemek üzere Türk Beldesi haline getirilmiştir. Selçuklular döneminde “Vilayet-i Malatya” olarak anılan şehir, bir üstünlük ve asalet ifadesi olarak “Darür Rif’at” unvanıyla anılmıştır. Bu dönemde surla korunan büyük ve güzel şehir anlamına ”Mediye-i Mahruse-i Tayyibe” adıyla da tanınmıştır.

Osmanlılar döneminde aynı adla anılan şehirde, 1838 yılında Nizip Savaşına giden ordu kışı Eski Malatya’da geçirir. Yöre insanı Apuzu bağları olarak bilinen yazlığa göç ederek oraya yerleşip bu günkü şehrin temelini atmışlardır. Malatya, günümüze modern bir yapılanma ile gelirken asıl tarih çekirdeğini oluşturan Battalgazi (Eski Malatya) , bu gün turistik bir ilçe olarak varlığını sürdürmektedir. Kısaca Eski Malatya şehrimizin temelleri, Hititler zamanında atılmış ve Hitit devrindeki “Melidu” kasabası adı söylene söylene Malatya’ya dönüşmüştür.

Eski Malatya isminin kullanıldığı yerleşim yeri ise 19.06.1987 tarih ve 3392 sayılı Kanun ile ilçe olmuştur (04.07.1987 tarih ve 19507 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanmıştır.). İdari yapı olarak 01.05.1988 tarihinden itibaren Battalgazi adı ile İlçe statüsü kazanmıştır.

06.12.2012 tarih ve 28489 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6360 sayılı Kanun kapsamında, 30.03.2014 tarihinde yapılan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinden sonra Malatya İli Büyükşehir kapsamına alınmış bununla beraber Battalgazi İlçesi’nin teşkilat yapısı yeniden düzenlenmiştir. Yeni düzenleme ile İlçemizin mahalle sayısı 102, 2013 TÜİK verilerine göre nüfusu ise 297.806 olmuştur.